راهنمای کامل درمان بواسیر-شقاق-کیست مویی- فیستول

شقاق‌ مقعد عبارت‌ است‌ از پارگی‌ یا شکاف‌ در ناحیه‌ مقعد. این‌ بیماری‌ در تمام‌ سنین‌ و حتی‌ در شیرخواران‌ نیز رخ‌ می‌دهد. درد و شدید به‌ هنگام‌ عبور مدفوع‌ سخت‌ یا حجیم‌ که امکان‌ دارد تا یک‌ ساعت‌ نیز طول‌ بکشد از علائم این بیماری است. حتی ممکن است درد دوباره‌ با اجابت‌ مزاج‌ بعدی‌ بر می‌گردد. درد به‌ هنگام‌ نشستن‌ روی‌ یک‌ جسم‌ سخت‌. وجود رگه‌هایی‌ از خون‌ روی‌ کاغذ توالت‌، لباس‌ زیر، یا پوشک‌ بچه‌ . خارش‌ اطراف‌ مقعد . کودکان‌ مبتلا ممکن‌ است‌ از اجابت‌ مزاج‌ امتناع‌ کنند.

علت‌ دقیق‌ آن‌ نامشخص‌ است‌، اما علایم‌ معمولاً بعد از فشار آمدن‌ به‌ مقعد ناشی‌ از مدفوع‌ سفت‌ و حجم‌ ظاهر می‌شوند. یبوست‌، بارداری‌های‌ متعدد، سرطان‌ خون‌، بیماری‌ کُرون‌، بیماری‌های‌ نقص‌ ایمنی‌ از جمله علل شقاق مقعد است.

پیشگیری از شقاق مقعد

برای درمان شقاق و پیشگیری از شقاق مقعد جلوی‌ بروز یبوست‌ را با اقدامات‌ زیر بگیرید:

روزانه‌ حداقل‌ 8 لیوان‌ آب‌ بنوشید.
غذای‌ پرفیبر مصرف‌ نمایید.
در صورت‌ لزوم‌، از داروهای‌ شل‌کننده‌ مدفوع‌ یا مسهل‌ها استفاده‌ نمایید.
به‌ هنگام‌ اجابت‌ مزاج‌، فشار بیش‌ از اندازه‌ وارد نیاورید.
اغلب‌ بزرگسالان‌ در عرض‌ 6-4 هفته‌ با درمان‌ شقاق خوب‌ می‌شوند، به‌ نحوی‌ که‌ دیگر به‌ جراحی‌ نیازی‌ نخواهد بود. اغلب‌ شیرخواران‌ و کودکان‌ کم‌ سن‌، بعد از شل‌ کردن‌ مدفوع‌ بهبود می‌یابند اما تشکیل‌ جوشگاه‌ در محل‌ زخم‌ به‌ نحوی‌ که‌ دفع‌ مدفوع‌ را با مشکل‌ روبرو کند. از عوارض احتمالی زخم فیشر است.

موثرترین روش درمان شقاق مزمن قطع اسفنکتر داخلی است و میزان موفقیت آن 100-95% است.
عمل جراحی فیشر(آنال) با بی حسی موضعی
بطور کلی هر گاه علیرغم درمان طبی درد شقاق بمدت یکماه باقی بماند و یا بعداز بهبود اولیه عود نماید اقدام به جراحی می شود. در صورت درد شدید نیز تصمیم به عمل جراحی سریعتر انجام می شود.
در عمل جراحی شقاق با بیحسی موضعی و بصورت سرپائی در مطب روشهای استاندارد و یا با استفاده از لیزر اقدام به قطع اسفنکتر داخلی در نواحی طرفی می شود و زائده پوستی sentinel pile نیز برداشته می شود.
با استفاده از داروهای بیحسی کننده طولانی اثر بیمار می تواند بلافاصله به محل کار خود مراجعه نماید. اکثر بیماران بهبود فوری درد شقاق را تجربه می کنند ولی تا چند روز بعد از آن درد ناشی از برش عمل جراحی خاصه در زمان دفع وجود دارد که با مسکن قابل کنترل است.

معمولا یبوست واسهال طولانی و زور زدن streining زیاد در موقع دفع مدفوع و زایمان و استفاده طولانی از ملین ها عامل بروز شقاق مقعد است.از علائم فیشر یا شقاق مقعد نیز می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد شدید به هنگام عبور مدفوع سخت یا حجیم که گاهی تا یک ساعت نیز طول می کشد و درد دوباره با اجابت مزاج بعدی برمی گردد.• درد به هنگام نشستن روی یک جسم سخت بروز می کند.• وجود رگه هایی از خون در لباس زیر و یا پوشک بچه و خارش اطراف مقعد نیز وجود دارد.علت دقیقشقاق مقعد مشخص نیست و علایم معمولاً بعد از فشار آمدن به مقعد، ناشی از مدفوع سفت و حجیم ظاهر می‌شوند. اما علت اصلی یبوست مزاج است. یعنی عبور مدفوع سفت و خشک، در مواقع اجابت مزاج و طولانی شدن فاصله اجابت مزاجها است.انواع روش های درمان شقاقدرمان دارویی شقاق مقعد• رژیم پرفیبر: مصرف نان سبوسدار، میوه جات و سبزیجات از قبیل کاهو، آلو، گلابی، انجیر به میزان کافی در روز.• شتشوی کافی مقعد با آب گرم پس از اجابت مزاج.• نشستن در لگن آب گرم با مدت 20-15 دقیقه حداقل 3 مرتبه در روز، البته برحسب شدت درد و بیماری می تواند افزایش یابد.• خودداری از نشستن طولانی در دستشویی موقع اجابت مزاج.• استفاده از پماد بی حس کننده (از قبیل لیدوکائین، بنزوکائین و...) طبق دستور پزشک متخصص شقاق مقعد به خصوص 15 دقیقه قبل از اجابت مزاج و یا 4-3 مرتبه در روز• استفاده از پودر پسیلیوم یا دانه اسفرزه (یک قاشق داخل لیوان آب، شکر، آب لیمو) 3-2 مرتبه در روز جهت نرم شدن مدفوع.درمان های جدیدی که برای درمان شقاق مقعد(فیشر) عنوان شده است، استفاده از پماد نیتروگلیسرین 2% تا 5% درصد و تزریق سم بوتولینیوم می باشد که خوشبختانه نتایج خوبی داشته است. درمان شقاقمقعدتحقیقات نشان می¬دهد تزریق بوتیلیوم توکسین بهترین طریق درمان غیردارویی شقاق مقعد(فیشر) است که نتایجی شبیه عمل های جراحی قطع اسفنکتر را دارد ولی بدون عوارض بی¬اختیاری مدفوع. درمان غیرتهاجمی فیشر آنال به طریق استفاده از بوتیلیوم توکسین نتایجی مشابه عمل جراحی تهاجمی فیشر آنال دارد.با در نظر گرفتن مدت عمل – راحتی استفاده از بوتیلیوم توکسین – هزینه درمان شقاق – عوارض بسیار کم بعد از عمل می¬توان این روش درمان شقاق را از بین انواع درمان شقاق مقعد را انتخاب کرد.

فیشر یا شقاق ترک و یا زخمی است که در ناحیه ابتدای مقعد رخ می دهد که بسیار دردناک بوده و گاهاً با خونریزی مختصر موقع اجابت مزاج همراه است.

علل ایجاد این زخم متفاوت است ولیکن در اکثر بیماران با تغییر اجابت مزاج از قبیل یبوست و یا اسهال شدید همراه است. 
از نظر فیزیولوژیک مشکلات کاهش خون رسانی در قسمت پشتی مقعد را مطرح کرده اند و بعضی از محققان افزایش فشار داخل کانال آنال (مقعدی) را از علل فیزیولوژیک آن می دانند. شایع ترین محل این زخم در قسمت خلفی است و از نظر بروز فیشر یا شقاق در بین زنان و مردان هر دو به یک اندازه شایع است به خصوص در افراد بالغ جوان شایع تر مشاهده می شود ولیکن این بیماری از نوزادان تا افراد مسن را گرفتار می کند.در مورد نقش لیزر در درمان فیشر و شقاق آنال، تبلیغات بیش از واقعیت است و در محافل و مقالات علمی جایگاه قابل توجهی برای آن قائل نیستند. در صورت عدم پاسخ به درمان داروئی بهترین درمان شقاق است مشروط برآنکه توسط یک جراح کارآزموده انجام شود.
درمان جراحی در مواردیکه درمان شقاق با دارو فایده ای نداشته و یا خوب شده و مجدداً عود کرده توصیه می شود.
بهترین درمان فیشر آنال
بهترین درمان شقاق جراحی اسفنکترو تومی لترال است. قبلاً از دیلاتاسیون تدریجی آنوس زیر بیهوشی استفاده می شد که تا 40% با عود همراه بود. در اسفنکتروتومی لترال حدود 30% فیبرهای عضله اسفنکتر داخلی در سمت راست یا چپ آنوس قطع می شوند. بیش از 95% بیمارانی که اسفنکتروتومی می شوند، با این درمان شقاق با این درمان بهبود می یابند و میزان عود آن کمتر از 10% می باشد. با این عمل احتمال بی اختیاری نسبت به دفع گاز وجود دارد و میزان این عارضه بین 5 تا 15% گزارش شده است.
اسفنکتروتومی لترال به دو روش باز وبسته انجام می شود. روش بسته بر اساس مقالات با عوارض کمتری همراه می باشد.

زخم مقعد دو نوع حاد و مزمن دارد . در نوع حاد ، زخم سطحی است و با درمان دارویی بهبود حاصل می شود . افراد مبتلا به انواع زخم یا شقاق مزمن مقعد سابقه چندین مرتبه درد های مشابه دارند و زخم آنها عمقی است و با برجستگی در مجاور مقعد همراه است. درمان این گروه افراد مشکل تر است و به جراحی نیاز پیدا می کنند
علت زخم مقعد، ایجاد خراشیدگی در پوست مقعد به دنبال اسهال طولانی مدت یا یبوست است . این خراشیدگی باعث انقباض عضله داخلی مقعد می شود واین انقباض باعث ایجاد درد شدید می گردد.
علائم زخم مقعد
افراد مبتلا به زخم مقعد معمولا" با درد درمان شقاق هنگام اجابت مزاج مراجعه می کنند و گاهی نیز از خروج چند قطره خون همزمان با اجابت مزاج شاکی هستند . بعضی از بیماران از درد شدیدی که چند ساعت پس ازاجابت مزاج تداوم دارد شاکی هستند . البته باید بیماران بدانند که علیرغم درد شدید و همراهی با خونریزی ، زخم مقعد بیماری خطرناکی نمی باشد .
روش های درمان زخم مقعد
جهت درمان زخم یا درمان شقاق باید سیکل درد، اسپاسم و ایسکمی شکسته شود. اولین قدم درمانی تجویز ملین هایی است که مدفوع را حجیم و شل می کنند و همراه با آن نشستن در لگن آبگرم را توصیه می کنیم. در این مرحله تجویز پماد آنتی هموروئید (حاوی مواد بیحس کننده ، کورتون و مواد نرم کننده می باشد) و یا ژل لیدوکائین می تواند کمک کننده باشد. اغلب موارد شقاق حاد با چنین درمانی بهبود می یابند. در صورتیکه پاسخ درمانی کافی گرفته نشد، و یا شقاق از نوع مزمن بود، می توان از داروهای دیگری استفاده کرد.
نیتروگلیسیرین با همان مکانیسمی که عضلات صاف عروق کرونر را شل می کند می تواند عضله اسفنکتر داخلی را هم شل کرده و از اسپاسم خارج کند. پماد %0?2 (دو دهم درصد) آن برای درمان شقاق مقعد استفاده میشود و معتقدند یک اسفنکتروتومی شیمیایی موقت ایجاد می کند. علاوه بر آن خونرسانی آنودرم را نیز افزایش می دهد. از معایب آن ایجاد سر درد است و بهتر است در حالت خوابیده استفاده شود. در ایران گاهی به اشتباه به بیمار پماد%2 (دو درصد) داده میشود که سردرد بسیار شدیدی ایجاد میکند. پماد ایزوسورباید و یا دیلتیازم موضعی و خوراکی نیز می توانند با مکانیسم مشابه به بهبود شقاق کمک کنند و سر درد هم ایجاد نمی کنند. درمان دارویی شقاق مزمن در حدود 60% موارد موثر است.
برای درمان شقاق زخم (شقاق ) مقعد هرچه زودتر اقدام شود موفقیت بیشتری در پی خواهد داشت لذا توصیه میشود به محض اینکه دچار درد و سوزش در این ناحیه شدید ، این اقدامات را انجام دهید:
1- عامل اصلی ایجاد زخم مقعد یعنی یبوست را از بین ببرید، خوردن سبزیها و میوه های فراوان و یک تا دو قاشق روغن زیتون در روز، و خوردن یک لیوان شیر یا آب ولرم در ابتدای روز میتواند برای رفع یبوست به شما کمک کند.
2-روزی 2 باربه مدت 10 دقیقه در لگن آب گرم بنشینید ، آبی که به این منظور استفاده میکنید باید تمیز و گرم باشد ( در حدی که باعث سوختگی نشود) اما نیاز به ماده ضد عفونی یا جوشاندن آب نیست. پس از بلند شدن از لگن به آرامی خود را خشک نموده و از پمادی که پزشک بواسیر تجویز مینماید به مقدار کم فقط در ناحیه ابتدای مقعد(نه داخل آن) استفاده نمایید.( معمولاَ پماد تریامسینولون یا هیدروکورتیزون برای این مورد توصیه میشود.)
3-از یک مسکن مانند استامینوفن برای کاهش درد شقاق استفاده کنید زیرا درد شدید باعث گرفتگی عضله‌ی مقعد و تشدید زخم میشود.
4- از خوردن غذاهای محرک مانند فلفل، ادویه جات، چائی غلیظ ، نسکافه و کاکائو خود داری نمایید.
5- در صورتیکه درد و یا خونریزی با این اقدامات برطرف نشد در اولین فرصت به پزشک متخصص درمان شقاق و زخم مقعد مراجعه کنید تا اقدام لازم صورت پذیرد.